Sorun: Taksi taşımacılığı hizmetlerinde kalitenin düşmesi. Vatandaşın hizmet alamıyor olması.

Sorunun Kaynağı:

İstanbul'da yaşanan taksi sorunu üzerine yapılan araştırmalar ve halkın genel kanısı sorunun sebebi olarak sektördeki rantı işaret etmektedir. Taksiye olan yoğun talebe rağmen arzın kasıtlı olarak düşük tutulması, gayriresmî kiralama ve satışlar yoluyla yapılan taksi plakası ticaretinde kazançları yükseltirken sektör çalışanlarının ve müşterilerinin çeşitli istismarlara maruz kalmalarının önünü açmıştır. 

Hem hizmet kalitesinin yok denecek kadar aşağılara düşmesine sebep olan hem de rant yoluyla elde edilen haksız bir kazancın dayanağı olan mevcut durum çözümsüz değildir ancak henüz sorumlularda bir çözüm niyeti oluşmamıştır. Bu niyeti oluşturmak amacıyla yetkilileri, hâlihazırda yönetmeliklerde yer alan çözümü yürütmeye, denetim ve yaptırım uygulayarak sorunu ortadan kaldırmaya davet ediyoruz. Bu basit çözüm bir cümleyle özetlenecek olursa:

"Taksi plakalarını sahiplerinden başkası kullanamaz."  prensibini taksi taşımacılığının öncelikli esası hâline getirmektir.

Tüm kullanıcıların malumu olduğu üzere konuyla ilgili aşağıdaki yönetmelik maddeleri açıktır. 

TAKSİ TAŞIMACILIĞI YÖNERGESİ
Genel Esaslar MADDE 4 -
ç) Taşımacı; Taksi Geçici Çalışma Ruhsatnamesini ve kullanım hakkını devredemez, kiralayamaz, satamaz ve kullandıramaz.
e) Bir taşımacı adına birden fazla Taksi Geçici Çalışma Ruhsatnamesi düzenlenmez.
f) Taksi Geçici Çalışma Ruhsatnamesi, yalnızca bir kişi adına düzenlenir.
k) Taksi Geçici Çalışma Ruhsatnamesinde; takside çalışacak şoförlerin kimlik bilgileri ile fotoğrafı yer alacaktır. Taksi sahibi/sahiplerinin şoför olarak çalışmadığı durumda bir tam zamanlı şoför ve bir tam zamanlı veya kısmi şoför olmak üzere araçta 2 şoför çalıştırılması zorunludur.
l) Taksi Geçici Çalışma Ruhsatnamesi üzerinde kimlik bilgileri tanımlanan şoför dışında şoför/şoförler çalıştırılamaz, tespiti halinde ruhsatname geçersiz ve yok hükmündedir.

Görüldüğü üzere bir taksi ancak o taksinin sahibi olan esnaf ve kendisi çalışmadığı vardiyalarda çalıştırabileceği 2 şöförü tarafından kullanılabilir. Bu kişiler için alınacak çalışma ruhsatları 1 yıllıktır ve devredilemez, başkalarına kullandırılamaz. Bu düzenlemeler gerçek taksici esnaflarını ve müşterilerini koruyan düzenlemelerdir. Ancak bu düzenlemeye rağmen plaka tüccarları kendilerine gayriresmî bir alan açmışlardır. Bu "yatırımcı" kişilerin ellerinde taksi plakası portföyleri bulunmakta, ticareti yapılan taksi plakaları her ne kadar resmiyette kanunlara uygun olarak kullanılsa da görünmeyen bir alanda, görünmez sahipleri hatta hissedarları bulunmaktadır.

Söz konusu plaka ticareti nedeniyle taksicilik yüksek yatırım maliyetli bir iş hâline gelmiş, bir esnafın bir araç ve gerekli belgeleri temin ederek yapabileceği sıradan bir meslek olmaktan çıkmıştır. Taksici esnafının üzerinde baskı oluşturan, onu maliyetleri düşürmeye, gelirleriniyse fahiş düzeye çekmeye zorlayan, dolayısıyla müşterilere de olumsuz sonuçları yansıyan durum tam olarak budur. Sorunun çözümü bu rantın ortadan kaldırılmasına, rantın ortadan kaldırılması da ancak plaka sayısının artırılmasına ve gayriresmî plaka ticaretini hükümsüz kılacak yeni düzenlemelere bağlıdır. Devlet ya düzenleyici rolünü üstlenmeli ya da özellikle Kuzey Avrupa ülkelerinde olduğu gibi taksi plakası sayısındaki sınırlamaları kaldırarak çözümü serbest piyasa şartlarına bırakmalıdır. Bu düzenleme, kağıt üzerinde plaka sahibi olanları bir hayli üzecek ancak gerçek esnafı ve onların müşterilerini rahatlatarak yıllardır sürüncemede kalan sorunu bir anda ortadan kaldıracaktır. 

Çözüme dair özet:

1) Özel sözleşmelere dayanan gayriresmî taksi plakası sahipliği kanunen kazanılmış bir hak değildir. Devletin ya da yerel yönetimlerin bu kendinden menkul sahipliğin getirilerini korumak yönünde hiç kimseye bir taahhütü veya borcu yoktur, olmamalıdır.

2) Özel sözleşmelere dayanan gayriresmî taksi plakası sahiplerinin ellerinden alınacak rant kısa vadede yasal ve gerçek plaka sahiplerini de zarara uğratacak gibi görünse de orta ve uzun vadede onların yatırım maliyetlerini düşürecek, böylelikle işletme kârlılığıyla ilgili kaygıları azalacak olan taksici esnafı makul giderlerine karşılık olarak makul gelir beklentisiyle işini en iyi şekilde yapacak ve müşterilerini de memnun edecektir.

3) İstanbul'da çalışan 18.395 ticarî taksiyle birlikte 30.000'den fazla korsan taksi bulunmaktadır. Çözüm önerimiz, göz ardı edilemeyecek yoğun talep nedeniyle önlenemeyen bu iş kolunun kontrolsüz işleyişini de ortadan kaldıracak, kurallar dahiline alacak, resmîleştirecek ve istihdamı artıracaktır.

4) Nasıl ki ikinci el otomobillerin bir takas ve tefecilik aracı olarak kullanılması tüketiciyi büyük zarara uğratmış ve sonrasında yapılan düzenleme ile sorun bir anda ortadan kaldırılabilmişse taksi plakalarının bir takas ve yatırım aracı olarak kullanılması da tüketiciyi aynı zarara uğratmaktadır ve bu sorun da aynı kolaylıkla çözülebilir.

5) Tüm bu iyileştirme için tek ihtiyacımız taksi sahipliğinden/sahiplerinden bir çıkarı olmayan yetkililerin toplum yararına olan yürütme yetkilerini bir an önce kullanmasıdır.

BU KAMPANYAYA NASIL DESTEK OLABİLİRSİNİZ?

1) Bu kampanyayı WhatsApp ve sosyal medya hesaplarınızda paylaşarak,
2) Çözüm önerimizin başta TBMM üyeleri, Ulaştırma ve İçişleri Bakanlıkları olmak üzere daha fazla kişi ve kuruma ulaşmasını sağlayarak,
4) Ülkemiz ve Biz'in yaptığı birbirinden güzel ve faydalı çalışmalara gönüllü olarak katılarak bizlere destek olabilirsiniz.

El ele vererek, birbirimize değer vererek ülkemiz ve toplumumuz için daha güzel bir gelecek hazırlayabiliriz. Biz buna inanıyoruz.