İnsan bebeklikten yaşlılığa ömür boyu pek çok sağlık sorunu ile karşılaşıyor. Göz dahil geç fark edilen sağlık sorunları ve hastalıklar yetişkinlerin de, çocukların da hayatını derinden etkiliyor.
Toplumda, göz hastalıklarının sadece ileri yaşlarda risk oluşturduğu gibi yanlış bir algı bulunuyor. Hâlbuki bebek, yaşlı, genç, orta yaşlı her yaş grubundan kişide çeşitli göz hastalıkları görülür. Örneğin katarakt, retinopati, göz tansiyonu gibi hastalıklara kalıtsal olarak bebeklerde dahi rastlanabiliyor. Miyop, hipermetrop, astigmat gibi görme bozuklukları ise bebekler ve çocuklar dâhil her yaş grubunda ve çok yaygın olarak görülen göz hastalıklarının başında geliyor. Göz tansiyonu ise hiçbir şikâyete yol açmadan ilerleyerek beklenmedik görme kayıplarına yol açabiliyor.
5 yaşına kadar olan çocuklarda yüzde 5-10 oranında görme bozukluğuna rastlanırken, okul çağında bu oran yüzde 25'lere çıkabiliyor. Çocuklar davranışlarıyla sağlık durumları hakkında pek çok bilgi veriyorlar. Yeter ki dikkat edelim.
Yetişkinlerde ve ileri yaşlarda ise pek çok göz rahatsızlığı oluşabiliyor. Erken tanı ve tedavi için bütün yaş gruplarının düzenli olarak göz muayenesi olması hayati önem taşıyor.
Erken teşhis ve tedavi vücudumuzun diğer organları gibi göz sağlığımız için de çok önemli; E.T.T. hayat kurtarıyor veya hayatı kolay kılıyor. Daha az maliyetle, daha kaliteli ve sağlıklı ömür sürebiliyoruz. Bu yüzden rutin göz muayenelerini ihmal etmeyelim! Sevdiklerimizle beraber sağlık ve esenlik içinde yaşamak için vaktinde hareket edelim!
GÖZ MUAYENESİ NE ZAMAN VE HANGİ SIKLIKLA YAPILMALIDIR?
Şikâyeti olan veya rahatsızlık belirtisi olan kişilerde göz muayenesi gecikmeden yapılmalıdır. Ayrıca anne baba ya da ailede göz hastalığı olan bireylerde doktor önerisine göre sık muayene gereklidir.
Ancak şikâyeti olmayan bireylerde bir çok hastalığın erken tanısı için düzenli göz muayenesi yapılmalıdır.
Göz muayenesi yapılması önerilen zaman ve aralıklar şöyle özetlenebilir;
Çocuklarda ilk göz muayenesi doğum sonrası ilk yıl içinde, tercihen altı aylıkken yapılmalıdır.
Kimi uzmanlar büyüme çağındakilerin mümkünse yılda bir göz muayenesi yaptırmasını önerir. Fakat genellikle ikinci göz muayenesini 3 yaşında, üçüncü muayenenin ise okula başlamadan hemen önce yani 5-6 yaşlarında yapılması tavsiye edilir. 10-40 yaş arasındakiler için 2 yılda bir (hiç olmazsa 4-5 yılda bir) muayene yapılmalıdır.
40 yaş üzerindekiler, diyabet ya da tansiyon hikâyesi olan veya ailede göz hastalığı bulunan kişiler için yılda bir göz muayenesi yapılmalıdır. (40-50 yaş arasında 2 yılda bir de muayene olabilir fakat 50 yaş sonrasında yılda bir mutlaka göz muayenesi yapılması önerilir).1
Düzenli göz muayenesi hem göz hastalıklarının erken tanısını hem de diğer pek çok sistemik hastalığın tespitini mümkün kılıyor. Örneğin bazı hastalıklarda ilk belirti gözde gelişebiliyor. Bu nedenle doğumdan yaşlılığa düzenli olarak göz muayenesi yapmak sağlık açısından önem taşıyor.
ÇOCUKLARIN GÖZ SORUNU YAŞADIĞINA İŞARET EDEN BAZI DURUMLAR
Çocuklar göz rahatsızlıkları yaşadığında çoğunlukla farkında olmadan bazı davranışlarda bulunurlar. Göz sağlığıyla ilgili sorunlara işaret eden bazı çocuk davranışları ve şikâyetleri şöyle sıralanabilir:
Sık sık göz kırpma
Sık sık göz kırpma tik olmayabilir. Göz sağlığıyla ilgili bir işaret veriyor olabilir. Okulda ders sırasında çocuğun gözlerini kırpmak zorunda kalması dikkat dağınıklığı ve derse odaklanamamaya da yol açar.
Başını sürekli bir yöne çevirme
Çocuğunuz bir şey okurken ya da televizyon seyrederken başını belli bir yöne çevirme ihtiyacı duyuyorsa dikkat etmek gerekir. Başını sürekli bir yöne çevirme ihtiyacı göz hareket kısıtlılığını telafi etme ihtiyacı ve iyi gördüğü göz tarafına doğru bakma eğilimi nedeniyle oluşur.
Işığa hassasiyet
Alerjisi nedeniyle göz yüzey rahatsızlığı ve göz kuruluğu olan çocuk ışıklı ortamda çok rahatsız olurken, gözlerinde aşırı sulanma ortaya çıkabilir Işığa karşı hassasiyeti dolayısıyla gözlerini kısarak bakabilir.
Bir gözünü kapalı tutma
Dışa doğru gizli şaşılıkta, özellikle güneşli havalarda karmaşık bir görüntü oluştuğundan, çocuk tek gözünü kapatmak zorunda kalır. Şaşılık (gözde kayma) nedeniyle derinlik hissi gelişimi etkilenen çocuklarda el göz koordinasyonu azalabilir. Şaşılık yeni başladıysa yürüyüşünde dengesizlik de görülebilir.
Baş ağrısı şikâyeti
Baş ağrısının birçok nedeni olabilir. Bunun nedenlerinden birini de göz ile ilgili sağlık sorunları oluşturur. Örneğin okulda tahtayı netleştirebilmek ve yazılara odaklanabilmek için sürekli kendini zorladığı için çocukta baş ağrısı meydana gelir. Ancak aileler bunun geç farkına varıyor.
Kısa sürede dikkat dağılması veya dalgınlaşma
Gözlük ihtiyacı olan çocuk görüntüyü netleştirmek için bazı uyum mekanizmalarını devreye sokar. Bunu bir süre yapabilse de ardından yorulup devam edemez. "Dikkat dağınıklığı" ya da "dalgınlık" olarak tanımlayabileceğimiz bu durum, aslında çocuğun sadece gözlük ihtiyacından kaynaklanıyor olabilir.
Gözlerini kısma ya da ovalama
Çocuklar alerjinin neden olduğu kaşıntıyı azaltabilmek ya da net göremedikleri için görüntüyü netleştirebilmek için gözlerini kısmaya ve ovalamaya ihtiyaç duyabilir. Bu nedenle öğretmenlerin çocukları yakından takip etmeleri, olağandışı bir durumda aileyi mutlaka bilgilendirmeleri önemlidir.
Ellerini sık sık gözüne götürme
Özellikle alerjisi olan çocukların okulların açılmasıyla şikâyetleri artar. Kalabalık ortamda havada uçuşan tozlar ve alerjenlerin çok olduğu ortamlar gözleri de olumsuz etkiler. Çocuğunuz gözüne eliyle çok sık temas ediyorsa göz muayenesiyle bunun nedeni araştırılmalıdır.
Okurken parmakla takip etme
Okurken veya yazarken çok yakından bakma, satır kaydırma veya sürekli parmakla takip etme de olası bir göz sorununa işaret eden belirtiler arasında yer alır. Gözlerde hafif içe doğru yönlenme eksikliği olan (konverjans yetmezliği) çocuklarda yakına baktığı zaman kimi zaman dışa kayma ortaya çıkar. Bu sırada okuduğu satırı veya kelimeyi takip edemez. Aynı zamanda baş ağrısı oluşur ve yakın çalışmaya isteksizlik ortaya çıkabilir. Oyun oynarken topu tutma, ayakkabı bağlama veya düğme ilikleme gibi el-göz koordinasyonu gerektiren işlerde zorlanma da olası bir göz sorunundan kaynaklanıyor olabilir.
Yaptığı işe istek duymama
Gözlüğe ihtiyacı fark edilmeyen çocuklar görüntüyü netleştirebilmek için alın ve göz içi kasları yoluyla odaklanmaya çalışırlar. Bundan dolayı yorulan çocuğun yaptığı işe bir süre sonra ilgisi ve isteği azalır ve bu da başarısız olmasına yol açar.
GÖZ SAĞLIĞI İÇİN FAYDALI BESİNLER NELERDİR?
Kalp ve kan dolaşımına fayda saylayan besinler göz sağlında da yararlı oluyor. Göz sağlığınız için roka, pazı, ıspanak, portakal, tam çavdar ve tam buğday gibi koyu yeşil yapraklı bitkiler, turunçgiller ve tam tahıllıları düzenli olarak tüketin. Çinkodan zengin fasulye, bezelye, kırmızı et ve kümes hayvanları ışık hasarına karşı gözü koruyor. A vitamini içeren havuç, ıspanak, tatlı patates, marul, pırasa ve maydanoz gibi bitkisel gıdalar ile ton balığı, somon balığı, keçi sütü, inek sütü, yumurta ile ciğer gibi hayvansal gıdalar görme keskinliğini koruyor. Bu besinleri de düzenli olarak yemeniz göz sağlığınız için önemli. Sarı noktada yoğun olarak bulunan fotoreseptörlerin fonksiyonu için de beta karoten, lutein, zeaksantin içeren havuç, şalgam, yumurta sarısı ve brokoli gibi besinler de sofranızda düzenli olarak bulunması gereken besinleri oluşturuyor.
Balık: Özellikle ton balığı, somon balığı, hamsi, sardunya, sardalya, alabalık ve uskumru gibi yağlı balıklar
Kuruyemişler: Başta Antep fıstığı olmak üzere, badem, ceviz, fındık, kaju, ay çekirdeği, mümkünse kavurmadan çiğ olarak tüketilmeli.
Tohumlar: Keten, chia, haşhaş tohumu
Kırmızı biber: Taze kırmızı biber çiğ olarak tüketilmesi daha faydalıdır.
Yeşil yapraklı sebzeler: Ispanak, semizotu, marul, kara lahana başta olmak üzere özellikle yaprak rengi koyu yeşil olan sebzeler
Turunçgiller: Portakal, mandalina, limon, greyfurt gibi turunçgiller
Havuç, Yumurta, Kabak, Su
Göz kuruluğunun sebeplerinden biri vücudun susuz kalmasıdır. Günde en az 2 litre su içmeyi ihmal etmeyin.
ÇOCUK VE YETİŞKİNLERDE GÖZ SAĞLIĞI İÇİN ALINMASI GEREKEN BAZI ÖNLEMLER
1. Bilgisayar başında 20 dakikada bir 20 saniyelik molalar verin
Bilgisayar ekranına bakmak gözünüzü bozmaz ama yorgunluk ve kuruluk yapar. Çünkü ekrana bakarken gözümüzü normalde kırptığımızın (10-12 kez/dakika) yarısı kadar kırparız. Göz sağlığınız için 20 dakikada bir 20 saniye süreyle uzağa bakın. Ayrıca ekranınız 50-60 cm mesafede ve ekranın üst sınırı da göz hizanızın altında olsun. Yansıyan ışık kaynaklarını engellemeyi de ihmal etmeyin.
2. İlaç prospektüslerini okuyun
Kullanılan bazı ilaçlar gözleri olumsuz yönde etkileyebiliyor. Görme bulanıklığı, göz tansiyonunda yükselme, ışık hassasiyeti veya göz kuruluğu başka nedenlerle kullandığınız ilaçların yan etkisi olabiliyor. Bu yüzden ilaçların prospektüslerini mutlaka okuyun ve yan etki gelişirse hekiminizi bilgilendirin.
3. Bir elinizle bir gözünüzü kapatın, diğeriyle etrafa bakın.
Bunu 3-5 ayda bir kendiniz ve çocuğunuz için yapabilirsiniz. Bu şekilde iki gözünüzün görüş keskinliği arasında bir fark veya görüşte bulanıklık hissederseniz göz hekiminize başvurun.
4. Göz sorunlarını görmezden gelmeyin
Gözlerde kızarıklık ve kaşıntı sorununuz varsa soğuk pansuman uygulayın veya suni gözyaşı damlası damlatın. Batma veya kum var hissi varsa yüzünüzü yıkayın, serum fizyolojik ile ıslatın. Bunlara rağmen şikâyetleriniz devam ederse veya gözlerde ağrı, çapaklanma, kapaklarda şişlik ile ışık hassasiyeti olursa, mutlaka göz doktorunuza başvurun. Işık çakması, uçuşan siyah noktalar ile görme bulanıklığı ise daha ciddi problemlere işaret ediyor ve zaman kaybetmeden doktora başvurmanızı gerektiriyor.
5. Bebeğinizin fotoğrafına dikkatli bakın!
Kataraktın bebeklerde görülme sıklığı 10 binde 1,5. Bebeklerde fotoğraf çekiminde bir göz bebeğinin beyaz olması ile katarakt fark edilebiliyor.
Sonuç olarak; burada belirtilen hususlara dikkat ederek çocuğunuz ve kendiniz için daha sağlıklı koşulları üretebilir, çevrenizdeki kişilere de faydalı olabilirsiniz.
BU KAMPANYAYA NASIL DESTEK OLABİLİRSİNİZ?
1) Bu bilgileri ve sayfayı ailenizle, çevrenizle paylaşarak,
2) Göz sağlığına dair bu bilgileri hayatınıza uygulayarak,
3) Bu kampanyayı WhatsApp ve sosyal medya hesaplarınızda paylaşarak,
4) Ülkemiz ve Biz'in yaptığı birbirinden güzel ve faydalı çalışmalara gönüllü olarak katılarak bizlere destek olabilirsiniz.
El ele vererek, birbirimize değer vererek ülkemiz ve çocuklarımız için daha güzel bir gelecek hazırlayabiliriz. Biz buna inanıyoruz.